F. van der meer, Augustinus de zielzorger

Van der Meer, Augustinus de zielzorgerAurelius Augustinus (354-430) wordt gezien als de grootste theoloog uit de kerkgeschiedenis. Dat is niet zonder reden. Zijn ideeën en boeken hebben eeuwen aan kerkgeschiedenis beïnvloed. Tot op de dag van vandaag worden zijn werken en preken gelezen en vertaald. Niemand kan om Augustinus heen. Er zijn in de loop der tijd vele biografieën verschenen waarin zijn leven wordt beschreven. Augustinus de zielzorger is een klassieker. De Rooms Katholieke priester en cultuurhistoricus Frits van der Meer gaat in deze veelgeprezen biografie in op de laatste veertig jaar van zijn leven. met name de tijd toen Augustinus als bisschop van Hippo Regius werkte en zijn meeste boeken schreef. Van der Meer beschrijft niet alleen de mens Augustinus, maar ook het leven van alle dag in die tijd. We krijgen een kleurrijk beeld van een bijzonder getalenteerd mens.

Aurelius Augustinus (354-430) werd geboren op 13 november 354 in Thagaste in Noord-Afrika, als zoon van de heiden Patricius en de christin Monnica. Hij studeert in Madaura en later in Carthago. Hier leeft hij een losbandig en zondig leven en krijgt een buitenechtelijke zoon. Tijdens zijn studie leest hij een werk van Cicero getiteld Hortensius (aansporing), dit zorgt ervoor dat hij opzoek gaat naar waarheid. Als toehoorder sluit hij zich bij de Manicheeërs en blijft hier negen jaar lid. In 383 vertrekt hij naar Rome om daar retorica te doceren, iets wat hij al eerder in Carthago deed. Na een jaar echter vertrekt hij naar Milaan, ook hier doceert hij retorica. In Milaan ontmoet hij de bisschop Ambrosius. Zijn preken zorgen voor een omslag in het leven van Augustinus. Ambrosius’ allegorische schriftuitleg verklaart voor hem het gebrek aan literaire stijl van de Bijbel, wat hem eerder zo dwars zat. Hij neemt afscheid van de Manicheeërs, verkeert enige tijd in scepsis en vraagt zich af of waarheid eigenlijk wel te vinden is. Ook maakt hij kennis met het Neoplatonisme. Augustinus is echter nog steeds geen christen en hoewel zijn zondige levensstijl hem hindert breekt hij er nog niet mee. Dit verandert als hij in 386 het levensverhaal van de woestijn vader Antonius hoort. Dit grijpt hem erg aan en als hij even later in de tuin zit hoort hij kinderen zingen ‘tolle lege, tolle lege’, ‘neem en lees, neem en lees’. Hij staat op en neemt de Romeinenbrief ter hand, zijn oog valt op Rom. 13: 13-14: ‘Laten wij, als op klaarlichte dag,  op een gepaste wijze wandelen,  niet in zwelgpartijen, niet in dronkenschappen,  niet in slaapkamers en losbandigheden,  niet in ruzie en afgunst. Maar bekleed u met de Heere Jezus Christus,  en verzorg het vlees niet om begeerten op te wekken.’ Dit is voor Augustinus het moment waarop er een verandering in zijn leven komt. Hij breekt met zijn zondige levensstijl en wordt uiteindelijk in 387 in Milaan gedoopt.  Hierna besluit hij terug te keren naar Afrika. In de havenstad Ostia overlijdt zijn moeder Monnica.  Vlak voor haar overlijden beleefd hij samen met haar een heel indringende ervaring, waarvan hij in boek negen van de Belijdenissen schrijft. Terug in Thagaste sticht hij een klooster, waar hij in alle rust een ascetisch leven wil leiden. Lang wordt hem deze rust echter niet geschonken. In 391 wordt hij, terwijl hij een kerkdienst bijwoont, door het volk naar voren geschoven en gewijd tot presbyter van Hippo Regius. Bisschop Valerius zelf is al oud en spreekt enkel Grieks. Na zijn overlijden in 395 wordt Augustinus de nieuwe bisschop. De rest van zijn leven zal hij bisschop blijven. In deze tijd schrijft hij een aantal zeer beroemde werken zoals de Confessiones, De civitate Dei  en De trinitate. Ook schreef hij veel polemische werken tegen de Manicheeërs, de Donatisten en de Pelagianen. Aan het eind van zijn leven herlas hij al zijn boeken nogmaals en voorzag sommigen van commentaar, dit is gebundeld in Retractationum libri duo, hij heeft dit helaas niet kunnen voltooien. Augustinus overlijdt uiteindelijk op donderdag 28 Augustus 430 op 75 jarige leeftijd.

Andere biografieën van Augustinus die het lezen waard zijn, zijn: Peter Brown, Augustine of Hippo en K. van der Zwaag, Augustinus kerkvader van het westen.